Sankcje pieniężne za złamanie nakazów, zakazów lub ograniczeń wynikających z ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2019 r., poz. 1239 t.j. z późn. zm.).
W dniu 8 marca 2020 r. weszła w życie ustawa z dnia z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (zwana potocznie „tarczą antykryzysową”).
Przedmiotowa ustawa znowelizowała wiele aktów prawnych, w tym m.in. ustawę z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi ( Dz.U. z 2019r., poz. 1239 t.j. z późn. zm.; dalej: ustawa o zwalczaniu zakażeń i chorób).
W rozdziale 8 ww. ustawy, tj. w art. 46 ust. 1 i 2 ustawy wskazano ograniczenia związanie z wprowadzeniem stanu zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii na obszarze województwa lub jego części, oraz na obszarze więcej niż jednego województwa. Zgodnie z treścią przepisu gdy stany takie dotyczą obszaru województwa lub jego części, to ogłasza je i odwołuje wojewoda, w drodze rozporządzenia, na wniosek państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Natomiast gdy stan zagrożenia epidemiologicznego lub epidemii występuje na obszarze więcej niż jednego województwa, stan taki ogłasza i odwołuje w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej, na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego.
W rozporządzeniach, o których mowa w art. 46 ust. 1 i 2, można ustanowić:
1) czasowe ograniczenie określonego sposobu przemieszczania się,
2) czasowe ograniczenie lub zakaz obrotu i używania określonych przedmiotów lub produktów spożywczych,
3) czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy,
4) zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności,
5) obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych lub innych obiektów,
6) nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych przewidzianych planami przeciwepidemicznymi,
7) obowiązek przeprowadzenia szczepień ochronnych, o których mowa w ust. 3, oraz grupy osób podlegające tym szczepieniom, rodzaj przeprowadzanych szczepień ochronnych
– uwzględniając drogi szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz sytuację epidemiczną na obszarze, na którym ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii.
Ustawą z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (08 marca 2020 r.), w art. 25 tejże ustawy wprowadzono zmiany w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, tj.:
-po art. 46 dodano art. 46a-46f w brzmieniu:
„Art. 46a. W przypadku wystąpienia stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego o charakterze i w rozmiarach przekraczających możliwości działania właściwych organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego, Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, na podstawie danych przekazanych przez ministra właściwego do spraw zdrowia, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, ministra właściwego do spraw administracji publicznej, Głównego Inspektora Sanitarnego oraz wojewodów:
1) zagrożony obszar wraz ze wskazaniem rodzaju strefy, na którym wystąpił stan epidemii lub stan zagrożenia epidemicznego,
2) rodzaj stosowanych rozwiązań – w zakresie określonym w art. 46b
– mając na względzie zakres stosowanych rozwiązań oraz uwzględniając bieżące możliwości budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
Art. 46b. W rozporządzeniu, o którym mowa w art. 46a, można ustanowić:
1) ograniczenia, obowiązki i nakazy, o których mowa w art. 46 ust. 4;
2) czasowe ograniczenie określonych zakresów działalności przedsiębiorców;
3) czasową reglamentację zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły;
4) obowiązek poddania się badaniom lekarskim oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie;
5) obowiązek poddania się kwarantannie;
6) miejsce kwarantanny;
7) zakaz opuszczania miejsca kwarantanny;
8) czasowe ograniczenie korzystania z lokali lub terenów oraz obowiązek ich zabezpieczenia;
9) nakaz ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, terenów i obiektów;
10) nakaz lub zakaz przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach;
11) zakaz opuszczania strefy zero przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie;
12) nakaz określonego sposobu przemieszczania się.
Ustawa zwana potocznie „tarczą antykryzysową” doprecyzowała zatem treść rozporządzeń wydawanych przez Radę Ministrów „w przypadku wystąpienia stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego o charakterze i w rozmiarach przekraczających możliwości działania właściwych organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego”.
Projekt zmian ustawy –„traczy antykryzysowej” (IX.301, Zmiana niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 z dnia 26 marca 2020 r.), w swej treści zakłada szereg sankcji pieniężnych za złamanie nakazów, zakazów lub ograniczeń z ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi ( Dz.U. z 2019r., poz. 1239 t.j. z późn. zm.) wynikających z art. 46 ust. 4 i art. 46b ww. ustawy.
W projekcie zmian ustawy „tarcza antykryzysowa” dodano Rozdział 8a do ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi ( Dz.U. z 2019r., poz. 1239 t.j. z późn. zm.), poprzez dodanie art. 48a ww. ustawy:
Art. 48a.
1. Kto w stanie zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii nie stosuje się do ustanowionych na podstawie art. 46 lub art. 46b nakazów, zakazów lub ograniczeń, o których mowa w:
1) art. 46 ust. 4 pkt 1 lub w art. 46b pkt 5, 7 i 9-12, podlega karze pieniężnej w wysokości od 5 000 zł do 30 000 zł;
2) art. 46 ust. 4 pkt 2 lub w art. 46b pkt 3, podlega karze pieniężnej w wysokości od 10 000 zł do 30 000 zł;
3) art. 46 ust. 4 pkt 3-5 lub w art. 46b pkt 2 i 8, podlega karze pieniężnej w wysokości od 10 000 zł do 30 000 zł;
4) art. 46 ust. 4 pkt 6, podlega karze pieniężnej w wysokości od 5 000 zł do 10 000 zł;
5) art. 46 ust. 4 pkt 7 lub w art. 46b pkt 4, podlega karze pieniężnej w wysokości od 5 000 zł do 10 000 zł.
2. Kto w stanie zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii nie wykonuje decyzji, o których mowa w art. 47 ust. 4, podlega karze pieniężnej w wysokości od 5 000 zł do 30 000 zł
3. Kary pieniężne, których mowa w:
1) ust. 1, wymierza, w drodze decyzji administracyjnej, państwowy powiatowy inspektor sanitarny i państwowy graniczny inspektor sanitarny;
2) ust. 2, wymierza odpowiednio wojewoda albo minister właściwy do spraw zdrowia.
4. Decyzja w sprawie kary pieniężnej podlega natychmiastowemu wykonaniu z dniem jej doręczenia. Decyzję tę doręcza się niezwłocznie
5. W przypadku ponownego popełnienia takiego samego czynu, o którym mowa w ust. 1 lub 2, wysokość kary pieniężnej:
1) jest nie niższa od wysokości kary pieniężnej wymierzonej poprzednio za takie naruszenie;
2) ustala się, dokonując powiększenia o 25% wysokości kary pieniężnej ustalonej zgodnie z pkt 1.
6. Egzekucja nałożonych kar pieniężnych następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
7. Kary pieniężne stanowią dochód budżetu państwa i są wpłacane w terminie 7 dni od dnia wydania decyzji. W przypadku kar, o których mowa w ust. 1, są one wpłacane na rachunek bankowy właściwej stacji sanitarno-epidemiologicznej
8. W zakresie nieuregulowanym w ustawie do kar pieniężnych stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900, z późn. zm. 3 ).”.
Analiza projektowanych zmian, pozwala na wysnucie następujących wniosków:
- Za złamanie czasowego ograniczenia określonego sposobu przemieszczania się grozi kara pieniężna w wysokości od 5 000 zł do 30 000 zł. Kara pieniężna w wysokości od 10 000 zł do 30 000 zł grozi również za naruszenie nakazów, zakazów i ograniczeń wynikających z art. 46 ust. 4 pkt 2-5 ww. ustawy o zwalczaniu zakażeń i chorób;
- Za brak wykonania obowiązku poddania się kwarantannie, jak również za złamanie zakazu opuszczania miejsca kwarantanny, oraz nie zastosowanie się do nakazu ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, terenów i obiektów lub za złamanie zakazu przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach grozi kara pieniężna w wysokości od 5 000 zł do 30 000 zł;
- Kara w wysokości od 5 000 zł do 10 000 zł została przewidziana za naruszenie nakazu udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych przewidzianych planami przeciwepidemicznymi, oraz za niewykonanie obowiązku przeprowadzenia szczepień ochronnych, o których mowa w ust. 3, oraz grupy osób podlegające tym szczepieniom, rodzaj przeprowadzanych szczepień ochronnych;
- Kara w wysokości od 5 000 zł do 10 000 zł została przewidziana również za niedostosowanie się do czasowego ograniczenia określonych zakresów działalności przedsiębiorców; jak również za brak wypełnienia obowiązku poddania się badaniom lekarskim oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie;
- Za brak wykonania decyzji o skierowaniu do pracy przy zwalczaniu epidemii na terenie województwa wydanej przez właściwego wojewodę, a w razie skierowania do pracy na obszarze innego województwa wydanej przez ministra właściwego do spraw zdrowia, grozi kara od 5 000 zł do 30 000 zł. Powyższe uregulowanie dotyczy pracowników podmiotów leczniczych, osób wykonujących zawody medyczne oraz osób, z którymi podpisano umowy na wykonywanie świadczeń zdrowotnych;
- Decyzja w sprawie kary pieniężnej podlega natychmiastowemu wykonaniu z dniem jej doręczenia. Decyzję tę doręcza się niezwłocznie.
- Egzekucja kar pieniężnych następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Podsumowanie:
Tytułem zakończenia należy podkreślić, że są to zmiany projektowane przez ustawodawcę. Projekty zmian ustawy prawdopodobnie w poniedziałek (30 marca 2020 r.) trafią do Senatu, który będzie je dalej procedował. W przypadku braku zgłoszenia poprawek do treści projektu ustawy „tarczy antykryzysowej”, ustawa wejdzie w życie w takim kształcie w jakim przygotował ją Sejm Rzeczypospolitej. Lektura „tarczy antykryzysowej” w omówionym wyżej kontekście dotyczącym zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w znaczny sposób ograniczy swobodę obywateli w poruszaniu się. Niemniej jednak trzeba przyznać, że w obecnym stanie epidemiologicznym występującym na obszarze kraju, zmiany te są zasadne. Wysokość sankcji pieniężnych za naruszenie nakazów, zakazów i ograniczeń powinna skutecznie odstraszyć każdego, kto chciałby zlekceważyć wprowadzone przepisy.
Radca prawny Ewelina Wojciechowska